Dış Gebelik (ektopik gebelik, ekstrauterin gebelik) döllenmiş yumurtanın rahim dışında bir yere, en sık da tüplerden birine (tubal gebelik) yerleşmesidir.
Karın içi rastgele bir operasyon geçirenlerde (apandisit, kist vb), karın içi enfeksiyon-enflamasyon olan vaziyetlerde (Akdeniz ateşi, cinsel yolla bulaşan hastalıklar vb) daha sık görülür. Bir defa dış gebelik geçirenlerde takip eden gebeliklerde riziko daha da artmıştır. Doğum kontrol yolu olarak spiral (rahim içi araç-RIA) kullananlarda risk artışı bildirilmektedir.
Gebeliğin başındaki bulgular normal gebelikte olanlardan değişik değildir. Çoklukla tüpte bulunan embriyo büyüdükçe ağrı ve kanama başlar. Biokimyasal tanısında beta hCG ve progesteron değerleri kullanılır. Kesinlikle ultrasonografik değerlendirme yapılmalıdır. Geç kalınan vaziyetlerde ölüme kadar varabilen sonuçlar olabilir.
Rehabilitasyonu cerrahi ile yapılır. Seçenek edilen yol laparoskopidir. Yalnızca gebelik ürünü veya tüp alınabilir (fazla hasar varsa). Bir takım vaziyetlerde ilaç ile rehabilitasyon tecrübe edebilir; ancak başarılı olmayabilir veyahut aslında kanser rehabilitasyonunda kullanılan bu ilaçların yan tesir riski yüksek bulunabilir.
Seyrek hem iç ve hem dış gebelik beraber bulunabilir (heterotopic pregnancy).
DIŞ GEBELİK NEDENLERİ
Geçirilmiş Salpenjitis (Tüplerin irini)
Dış gebelik geçiren kadınların %50’sinden fazlasının nedeni “salpenjit” başka bir deyişle tüplerin enfeksiyonudur. Salpenjit tek taraflı (unilateral) olabileceği gibi iki taraflı (bilateral) da olabilir.
Salpenjit sıklıkla cinsel yolla bulaşan kimi mikroorganizmaların (gonore ve klamidya gibi) tüplerde yaptığı enfeksiyondur. Bu enfeksiyon, çok ince olan tüp içi kanalları tam veya kısmi olarak tıkayıp, tüp içersindeki hassas mukozada mikroskopik boyutta yaralanmalara kapı aralar.
Cinsel yolla bulaştan savunan kombine doğum kontrol hapları, kondom ile normal bakır spiraller dış gebelik görülme ihtimalini azaltır. Ancak spiralle bir gebelik oluşması halinde, bunun dış gebelik olma talihi normale göre oldukça fazladır.
Hastalık tüpleri tam olarak tıkarsa gebelik hiç oluşmaz ve vaziyette kısırlık oluşur. Şayet tüp kısmi olarak tıkanmışsa veya mukozada mikroskopik yaralanma varsa da dış gebelik oluşabilir.
Doğuştan (konjenital) Tüp Anormallikleri
Kadının tüpleri yapısal olarak yumurta geçişinin olası olamayacağı kadar dar yapıda olabilir.
Tüplerin Çevrenindeki Yapışıklıklar
Geçirilmiş salpenjitis, tüp çevreninde yapışıklığa kapı aralayabilir. Ayrı olarak apandisit, yumurtalık kisti operasyonları veya barsak operasyonları gibi alt karın bölgesine yapılan operasyonlar sonrasında gelişen karın içi yapışıklılar tüplerin serbestçe hareket etmesini engelleyerek dış gebeliğe kapı aralayabilir.
Yeniden “Endometriozis” isimi verilen bir hastalıkta da tubal yapışıllıklara (adezyon) bağlı olarak dış gebelik rizikoları artmaktadır.
Doğum Kontrol Metodu Başarısızlığı
Tüp bağlanması sonrası veya rahim içi araç (spiral) kullanırken gebe kalınması halinde bu gebeliğin dış gebelik olması ihtimali biraz daha fazladır. Ayrı olarak sadece progesteron içeren doğum kontrol hapları (minipill’ler), progesteronlu spiraller veya progesteronlu cilt altı implantları da dış gebelik rizikonunu bir miktar arttırırlar.
Progesteron hormonu, tüplerin hareketliliğinde azalmaya kapı aralayarak dış gebelik bahtını arttırır.
Kısırlık rehabilitasyonları
Kısırlığın bizzat tüplerdeki hasardan kaynaklanıyor olması, kısırlık rehabilitasyonu emeli ile yapılan teşebbüsler ve ilaç rehabilitasyonları dış gebelik rizikonunu bir miktar arttırır. Tüp bebek işlemleri, aşılama ve ovulasyon indüksiyonları (yumurtlama rehabilitasyonları) bunlar arasındadır.
Dış gebelik toplumda takriben 40-100 gebelikte bir görülmektedir. Son senelerde dış gebelik olaylarında bir artış söz konusudur. Bunun sebebi eskiye oranla cinsel yolla bulaşan hastalık oranının artmış olması ve erken tanı metotlarındaki teknolojik gelişmedir.
DIŞ GEBELİK REHABİLİTASYON METOTLARI
Rehabilitasyonda izlenecek yol hastalığın tanı hatırandaki vaziyeti ile alakalıdır. Şayet tüp hasar görmeden ve iç kanama olmadan tanı konulmuşsa ve erken dönemde ise hasta operasyon edilmeden ilaç rehabilitasyonu tecrübe edebilir.
Son senelerde kullanılmaya başlanan ilaç rehabilitasyonları (Methotrexate, Quinacrine) ile hastaya verilen ilaçlar tüpe yerleşmiş gebelik ürününün kanamaya yol açmadan sonlanmasını sağlamaktadır.
İlaç rehabilitasyonunda hastalar her an gelişebilecek iç kanama açısından sıkı bir takibe alınır. Seri olarak kan analizleri ile β-hCG (Beta HCG) ölçümleri yapılır. Takipte β-hCG testi düşüşü beklendiği şekilde gerçekleşmezse ikinci kür methotrexate veya cerrahi tedavi (ameliyat) düşünülebilir.
İlaç tedavisi dışında, son senelerde vajinal yoldan dış gebelik materyalinin aspirasyonu veya gebelik kesesine toksik madde enjeksiyonu ile de tedavi mümkün olabilmektedir.
Son çalışmalarda; sonraki gebelik açısından tedavi metotlarının birbirine üstünlüğü olmadığı da bildirilmektedir.
Hastada iç kanama başlamışsa vaziyet acildir ve ilk önce kanama şoku ile mücadele edilir. Hastaya damar yolu ile sıvı tedavisi ve kan verilerek, acil olarak ameliyata alınır. Ameliyat açık karın ameliyatı olabileceği gibi laparoskopik olarak da yapılabilir. Operasyonda gebelik materyali tüpten alınır, kanamalar durdurulur. Bazen tüpün tümden alınması gerekebilir.
Laparoskopik cerrahi teknikle ise mikrocerrahi prensipleri uygulanarak tüpteki hasar giderilmeye çalışılır. Hiç doğurmamışlarda ve acil operasyon gerekmeyenlerde “laparoskopik yaklaşım” seçenek edilir.
Erken tanı konmuş hastalarda rehabilitasyon neticelerinin daha yüz güldürücü olması nedeni ile her vakit için gebeliğin erken döneminde doktora müracaat ederek gebeliğin rahim içinde olup olmadığının saptaması ehemmiyetlidir.
0 yorum:
Yorum Gönder